Er ekki í lagi með menn?

Er semsagt ástæða fyrir að kæra ríkið fyrir samkeppnisbrot að þeir hafa ekki keypt hugbúnað af þér og hanna sinn eigin hugbúnað í staðinn? Hvort að það sé hagkvæmara fyrir ríkið að standa í stórkostlegri þróun á hugbúnaði í þeim stofnunum sem nota hugbúnaðinn eða ekki er annað mál. Getur kannski verið að í þeim tilvikum sé einfaldlega hagkvæmara vegna sérþarfa að sjá um hönnun og viðhald á þeim hugbúnaði sem þörf er á í stofnunum sjálfum?

Oft getur verið auðveldara fyrir stofnanir að hanna hugbúnað vegna sérþarfa og ódýrara heldur en að kaupa hugbúnað sem leggja þarf í mikinn kostnað til að aðlaga að þörfum og/eða starfsaðferðum á viðkomandi stofnun. Ríkið kaupir mjög mikið af hugbúnaði af bæði innlendum og erlendum aðilum. Oft hefur ríkið haft slæma reynslu af hugbúnaði sem hefur verið keyptur og svo lítið gagnast í raunverulegu starfi viðkomandi starfsmanna.

Að íhuga að stefna ríkinu á því sem virðist vera fúlheit með að ná ekki að selja eigin hugbúnað er furðuleg hugmynd. Ég vona þeirra vegna að fréttin sé byggð á misskilningi en að menn séu ekki í alvöru að hugsa um að gera þetta.

Hugbúnaðarráðuneyti?

Athugasemdir

[Valdimar Kristjansson 30.10.2007 kl. 19:43]

Svo virðist sem þessi frétt hafi verið misskilin þar sem fólk virðist halda að kæran snúist um það að kerfi ELEA Network hafi ekki verið keypt. Málið snýst aftur á móti um það að ekki sé keypt kerfi (frá hverjum sem býður best í það).

"Oft getur verið auðveldara fyrir stofnanir að hanna hugbúnað vegna sérþarfa og ódýrara heldur en að kaupa hugbúnað sem leggja þarf í mikinn kostnað til að aðlaga að þörfum og/eða starfsaðferðum á viðkomandi stofnun"

Jú það kann að vera auðveldara en eiga fjárlög til ríkisstofnana ekki að fara í þann rekstur sem stofnanirnar eiga að vera að stunda? Ef Hagstofa þyrfti nýtt húsnæði væri þá eðlilegt að þeir myndu ráða til sín iðnaðarmenn til þess að byggja húsið í stað þess að kaupa vinnuna frá verktaka?

Varðandi slæma reynslu ríkisins af kaupum á hugbúnaði þá er það væntanlega frekar vanþekking þeirra sem kaupa kerfin að velja ekki réttan aðila til þess að hanna/smíða/innleiða slík kerfi heldur en réttlæting á því að gera slíkt sjálfir. Ef ég kaupi mér bíl sem er drusla er ekki þar með sagt að næst ætti ég að smíða hann sjálfur.

[Daði Einarsson, 30.10.2007 kl. 21:42]

Valdimar, ég geri ráð fyrir að þú sért sá sem rætt er við í fréttinni.  Nokkur atriði:

1. Að líkja saman hugbúnaðarþróun vegna sérþarfa og/eða að hentugra er að hanna viðkomandi hugbúnað innanhúss er með því fáránlegra sem ég hef heyrt. Hugbúnaður er tæki sem haga þarf í samræmi við starfsemi viðkomandi stofnunar en er ekki tilgangur í sjálfu sér. Það að stofnun ákveði að fara sjálft með hugbúnaðargerð þýðir ekki að neitt sé gert sem brjóti gegn samkeppnislögum. Stofnun er ekki skyldug til að fara í útboð um hugbúnað eða annað. Aftur á móti er skylda, eftir því sem ég man rétt, að fara í útboð (opið eða lokað) ef kaupa á t.d. hugbúnað af fyrirtæki. Stofnanir eru oft með tölvudeildir sem geta sinnt ákveðnum hugbúnaðarverkefnum.

2. Fjárlög fara í þá starfsemi sem stofnanirnar fara með, eins og áður segir er hugbúnaður hluti af þeim tækjum sem stofnunin notar til að uppfylla markmið starfseminnar. Hagstofan sinnir verkefnum er varða tölfræðilegar upplýsingar og ég geri ráð fyrir að hugbúnaður sem þeir hafa þróað sé til að uppfylla skyldur sínar. 

3. Varðandi slæma reynslu þá er það auðvitað rétt að oft hefur ekki verið nógu mikið lagt í að skilgreina kröfur og annað sem skiptir máli varðandi val á hugbúnaði. En á sama tíma eru mörg dæmi um að lagt hafi verið í mikla vinnu við það en söluaðili hafi ekki sinnt sínu nægjanlega vel. Ég held þó að þetta hafi að mörgu leyti lagast mikið, bæði af hendi kaupanda og seljenda.

Aðalatriðið er að stofnunum ríkisins ber ekki skylda til að kaupa hugbúnað ef að þeir meta það svo að hagkvæmara og/eða hentugra að þróa viðkomandi hugbúnað innanhúss. Ef ákveðið er að kaupa hugbúnað á auðvitað að skilgreina vel kröfur og annað sem máli skiptir og notast við útboð.

Ef þú telur að skylda ætti t.d. Hagstofuna að kaupa hugbúnað í stað þess að þróa hugbúnað innanhúss, á hvaða forsendum ertu að vísa til og já auðvitað hvaða ákvæða í lögum eða reglugerðum. Eða er þetta bara ósk þín um að fá meiri viðskipti? 

[Valdimar Kristjansson 31.10.2007 kl. 00:56]

Ég tel að skylda eigi allar ríkisstofnanir til þess að kaupa hugbúnað sem þeir nota.

Varðandi reglur og lög þá er hérna 14. gr. samkeppnislaga:

"     Þegar um er að ræða opinbert fyrirtæki eða fyrirtæki sem starfar að einhverju leyti í skjóli opinbers einkaleyfis eða verndar er Samkeppniseftirlitinu heimilt að mæla fyrir um fjárhagslegan aðskilnað, annars vegar á milli þess hluta rekstrar fyrirtækisins sem nýtur einkaleyfis eða verndar og hins vegar þess hluta rekstrar sem er í frjálsri samkeppni við aðra aðila. Skal þess gætt að samkeppnisrekstur sé ekki niðurgreiddur af starfsemi sem nýtur einkaleyfis eða verndar."

[Daði Einarsson, 31.10.2007 kl. 07:02]

Hvaða samkeppnisrekstur? Að þróa eigin hugbúnað er ekki samkeppni þar sem viðkomandi stofnun er ekki að selja viðkomandi hugbúnað. Þeir eru ekki að niðurgreiða eitt eða neitt. Þeir eru bara að sinna ákveðnum þáttum í starfseminni sjálfir, þó að þeir gætu boðið það út ef þeim sýndist svo.

Ég er ekki að átta mig á hvaða samkeppni fer fram við að stofnun/fyrirtæki ákveði að kaupa ekki hugbúnað/tæki/vinnu af einhverjum sem eru að selja þessar vörur/þjónustu.

[Valdimar Krisjansson 31.10.2007 kl. 10:34]

"Að þróa eigin hugbúnað er ekki samkeppni þar sem viðkomandi stofnun er ekki að selja viðkomandi hugbúnað"

Þarna stendur einmitt hnífurinn í kúnni.

Ef ríkisstofnun hefur fólk í vinnu við að þróa hugbúnað er hún í raun að kaupa hugbúnað frá sjálfri sér.

Þar fer því fram bæði kaup og sala á hugbúnaði.

Hver starfsmaður fyrirtækis er í raun að selja sína vinnu/vöru til vinnuveitanda og er því verið að kaupa hugbúnað sem smíðaður er innanhúss frá viðkomandi aðila þó svo að samningar þess efnis séu einungis til í ráðningarsamningi.

Hugbúnaðargerð er lögvernduð starfsemi og á því einungis að vera í höndum þeirra sem stunda slíka starfsemi. 

Rökin um að þetta sé ekki samkeppnisrekstur þar sem kaupandinn sé bara einn eru því ekki gild.

[Daði Einarsson, 31.10.2007 kl. 10:57]

Ertu virkilega að meina þetta? Að vegna þess að fyrirtæki greiði starfsmönnum laun og þessir starfsmenn þróa hugbúnað til notkunar í fyrirtækinu að þá sé viðkomandi fyrirtæki að kaupa afurðina af sjálfu sér.  Hvað með ef fyrirtæki ræður smið sem húsvörð og viðkomandi sér um minniháttar viðhald? Er þá viðkomandi að selja fyrirtækinu iðnaðarmannavinnu sem fyrirtækið kaupir þá aftur af sjálfu sér? Semsagt innri afurðir fyrirtækis verður sjálfkrafa söluvara? Þá er hægt að segja að viðkomandi fyrirtæki eða stofnun sé stanslaust að kaupa vöru af sjálfu sér.

Hvernig er þá með  aðrar afurðir viðkomandi fyrirtækis? Eða á þessi langsótta röksemd bara við það sem hentar þinni röksemdafærslu?

[Valdimar Kristjánsson 31.10.2007 kl. 12:09]

Já ég er að meina þetta.

"Hvað með ef fyrirtæki ræður smið sem húsvörð og viðkomandi sér um minniháttar viðhald? Er þá viðkomandi að selja fyrirtækinu iðnaðarmannavinnu sem fyrirtækið kaupir þá aftur af sjálfu sér? "

 Að sjálfsögðu, eini munurinn á því að ráða smið sem launamann til þess að sjá um minniháttar viðhald og að ráða verktaka til sömu starfsemi er sú að annar borgar virðisaukaskatt af starfseminni og er flokkaður sem fyrirtæki en hinn ekki. 

Aðrar afurðir fyrirtækja eiga að sjálfsögðu að lúta sömu lögmálum en þær eru ekki á mínu þekkingarsviði og þess vegna hef ég ekki komið að þeim.

Ég vil þó taka fram að stór munur er á starfsemi fyrirtækja og opinberra stofnana. 

Einkavæðing á ekki að vera á völdum stofnunum til valinna einstaklinga.

Mér finnst það eðlileg krafa að ríkið sé sjálfu sér samkvæmt. 

[Daði Einarsson, 1.11.2007 kl. 14:09]

Hvað er verið að einkavæða? Stofnun, á sama hátt og fyrirtæki, ræður til sín starfsmann til að sinna ákveðnum verkefnum. Þessi starfsmaður hefur t.d. það starf að sjá um þróun tölvukerfa og hugbúnaðar (bæði með að þróa sjálfur hugbúnað og/eða að kaupa og aðlaga hugbúnað frá söluaðilum). Hann tekur sem launamaður á stofnuninni eða fyrirtækinu þátt í að þróa hugbúnað sem að mati stofnunarinnar eða fyrirtækisins er hagkvæmara heldur en að kaupa hugbúnað sem jafnvel þyrfti að aðlaga mikið að þörfum sem hugbúnaðurinn er ætlaður fyrir.

Þar af leiðandi er ekki um neina einkavæðingu að ræða. Í flestum stærri stofnunum hefur starfsemi að þessu tagi verið í gangi árum saman og hluti af eðlilegri starfsemi. Telurðu að tölvudeild Landspítala sé óeðlileg þar sem einkaaðilar gætu sinnt þeim verkefnum sem þeir vinna?

Gerirðu þér grein fyrir hvað þú ert að segja í raun? Þú ert að segja að öll sérfræðivinna á stofnun t.d. störf hagfræðinga Seðlabankans sé það sama og að kaupa sambærilega þjónustu hjá ráðgjafafyrirtæki og því sé óeðlilegt að Seðlabankinn sé að selja sjálfum sér ráðgjöf af þessu tagi.  Þetta er fáránleg röksemd og myndi gera það að verkum að í raun væri talið að ríkisstofnanir þyrftu að vera að kaupa svotil allt sem þær gera af sjálfu sér og þá líklega það sama um öll fyrirtæki í landinu.

Sorry en þessi röksemdafærsla gengur einfaldlega ekki upp. Gaman væri þó ef að þú myndir kæra svo að samkeppnisyfirvöld hafi gott dæmi um fáránlegar kærur.